Ochrona dróg oddechowych przed pyłami, dymami cz1/2
Dzień dobry, dzisiaj temat:
Ochrona dróg oddechowych przed pyłami, dymami i mgłami toksycznymi.
Na przykładzie doboru ochron układu oddechowego do zagrożeń aerozolami toksycznymi, wyszczególnione są problemy wynikające z braku spójnego układu postępowania w takiej sytuacji. Opisana jest aluzja analizy "wskaźnika ochronności" jako elementarnego kryterium doboru wzorowanego na NIOSH Respirator Decision Logic.
1. KRYTERIA DOBORU OCHRON UKŁADU ODDECHOWEGO
Trywialny problem z jakim spotykają się producenci i dystrybutorzy ochron dróg oddechowych, to mail od klienta z pytaniem co ma kupić dla konkretnego stanowiska pracy: malarza, galwanizera, spawacza, operatora maszyny rolniczej, odlewnika. Od wiedzy i doświadczenia pytającego i od doświadczenia sprzedawcy bardzo często zależy życie lub zdrowie pracownika.
Poziom tej wiedzy jest często niewystarczający, a co gorsza przepisy i dostępne materiały informacyjne są często niejasne i niekonsekwentne.
Zamiarem niniejszej prezentacji jest wskazanie sposobu dobierania ochrony przed aerozolami toksycznymi i wskazanie zarówno sprzedawcy jak i odbiorcy} na ewentualne pułapki na tej drodze.
1.1. Podział ochron układu oddechowego
Istnieją dwa rodzaje (zapewnienia pracownikom świeżego powietrza do oddychania).
Można zaopatrzyć pracownika w:
Maskę oczyszczającą powietrze.
Maskę oczyszczającą z dmuchawą.
Przypadek drugi odrzucimy jako banalny, dysponując źródłem czystego powietrza zastanawiamy się jedynie zastanowić się czy to źródło nosić na plecach, przy pasie, czy plątającym nogi w wężu zasilającym.
Zajmiemy się pierwszymprzypadkiem.
Na wstępie ustalimy typy zagrożeń.
Może nim być:
1 Aerozole, areozol.
2 Pary i gazy substancji szkodliwych.
3 Aerozole oraz pary i gazy substancji szkodliwych.
Zajmiemy się zgodnie z wcześniejszym założeniem do aerozolami i sprecyzujmy jaki rodzaj ochron dróg oddechowych można stosować:
1 Półmaski jednorazowe.
2 Maski ochronne wyposażone w filtry wymienne lub wielokrotnego użytku.
Te drugie mogą funkcjonować na zasadzie wymuszenia przepływu powietrza przez filtr :
- oddechem pracownika
- wentylatorem (dmuchawą)
W obu tych przypadkach możemy filtry umieścić w konstrukcji:
- Ustnika - krępujące i niewydajne rozwiązane.
- Półmaski
- Pełnej maski
- Poza maską, w połączeniu z wężem.
A dodatkowo, ochrony z wymuszonym obiegiem powietrza mogą być oparte o budowę kaptura lub hełmu. Jak widać, fundamentalnym czynnikiem wszystkich tych ochron są filtry.
1.2. Klasyfikacja filtrów
Klasyfikacja przyjęta w Europie przewiduje trzy klasy filtrów:
P1 - filtr przeciwko pyłom, dla których NDS jest nie mniejszy od 2 mg/m3 (z wyłączeniem pyłów azbestu)
P2 - filtr przeciwko pyłom, dymom i mgłom, dla których NDS jest nie mniejszy od 0,05 mg/m3 oraz pyłom azbestu
P3 - filtr przeciwko pyłom, dymom i mgłom, dla których NDS jest mniejszy od 0,05 mg/m3, filtry stosowane w maskach przeciwpyłowych Secura P3 Gwarek.
Natychmiast po wejściu w życie tej klasyfikacji zaczęły się niekonsekwencje w oznaczaniu filtrów tymi klasami. Aby zrozumieć jak groźna może być ona dla potencjalnego użytkownika, trzeba przypomnieć jaki istotny parametr i jakimi metodami jest badany przy określaniu klasy filtrów. Tym atrybutem jest skuteczność filtracji. Bada się ją w Europie dwiema metodami:
- Testem aerozolu chlorku sodu,
- Testem mgły olejowej.
Pierwszy aerozol jest zwykłym aerozolem stałym: suche kryształki chlorku sodu zawieszone są w powietrzu. Zbadanie filtrów tym aerozolem odpowiada więc na pytanie jak efektywny będzie filtr przeciwko aerozolom stałym (pyły i dymy).
Drugi aerozol jest charakterystycznym aerozolem ciekłym: kropelki oleju zawieszone są w powietrzu. Badanie filtrów tym aerozolem odpowiada więc na zapytanie, jak skuteczny będzie filtr przeciw aerozolom ciekłym (mgła cieczy). Wymagane skuteczności dla poszczególnych klas znajduje się poniżej.
Klasa filtru |
Wskaźnik filtracji aerozolu przy przepływie 95 dm3/min. |
Wskaźnik filtracji aerozolu przy przepływie 95 dm3/min. |
Opory przepływu przy przepływie |
Opory przepływu przy przepływie |
|
chlorek sodu |
mgła olejowa |
30 dm 3/min. |
95 dm 3/min. |
P1 |
maks. 20% |
nie bada się |
maks. 60 Pa |
maks. 210 Pa |
P2 |
maks. 6% |
maks. 2% |
maks. 70 Pa |
maks. 240 Pa |
P3 |
maks.0.05% |
maks. 0.01% |
maks. 120 Pa |
maks. 420 Pa |
Na rynku ukazały się ostatnio bardzo skuteczne materiały filtracyjne, wytwarzane z włókien sztucznych techniką wydmuchu w strumieniu gorącego powietrza (tzw. materiały pneumotermiczne). Fundamentalnym mechanizmem filtracji jest w nich mechanizm oddziaływań elektrostatycznych pomiędzy naładowanym włóknem i przeciwnie naładowanymi cząstkami aerozolu. Filtry skonstruowane z tego materiału są bardzo wydajne gdy bada się je metodą chlorku sodu, szybko z kolei tracą swoje cechy filtracyjne gdy kropelki reozolu neutralizują ładunek na włóknach. Wynik ten uwidacznia się w teście mgły olejowej, ale dopiero w trakcie dłuższego testu.
Są na rynku filtry oznakowane jako P2 niewytrzymujące testu mgły olejowej.
Dla odróżnienia, czy filtry nadają się jedynie do filtracji cząstek stałych (pyłów i dymów) czy również cząstek ciekłych (mgieł) wdraża się obecnie znak rozróżniający podklasy: P2S dla pyłów i dymów oraz P2SL dla pyłów, dymów i mgieł. Co gorsza zaczyna sobie torować drogę na rynek również podklasa P3S.
Dla porównania można podać, że USA konsekwentnie trzyma się swojej własnej klasyfikacji filtrów i używa dodatkowych testów dla ich oceny. Klasy filtrów wg standardów USA to:
przeciwko pyłom o NDS nie mniejszym niż 0,05 mg/m3
przeciwko dymom o NDS nie mniejszym niż 0,05 mg/m3
przeciwko mgłom o NDS nie mniejszym niż 0,05 mg/m3
przeciwko pyłom, dymom i mgłom o NDS mniejszym niż 0,05 mg/m3
przeciwko pochodnym radonu
przeciwko pyłom i mgłom zawierającym azbest.